Autor: Urszula MajdaĂąska (ur. 1979)
TytuÂł: „Metaforyka w tekstach rocka
gotyckiego i muzyki okoÂłogotyckiej”
Rok wydania: 2006
Miejsce wydania: MĂŞcina MaÂła
Wydawnictwo: Na Rzekach Art
Recenzent naukowy: Ewa KoÂłodziejek


Analiza jĂŞzykowa

„Metaforyka w tekstach rocka gotyckiego i muzyki okoÂłogotyckiej” Urszuli MajdaĂąskiej to niewielka objĂŞtoÂściowo ksi¹¿ka, ktĂłra znajduje siĂŞ w mojej domowej biblioteczce od jedenastu lat. ZaÂżyczyÂłam jÂą sobie na GwiazdkĂŞ od RodzicĂłw, kiedy przeÂżywaÂłam okres fascynacji subkulturÂą gotyckÂą, a wÂłaÂściwie - twĂłrczoÂściÂą kilku zespo³ów muzycznych spod znaku mrocznego rocka i metalu (chodzi tutaj g³ównie o formacje Lacrimosa i Closterkeller, jak rĂłwnieÂż o grupĂŞ Within Temptation zaliczanÂą do nurtu rocka/metalu symfonicznego). Publikacja MajdaĂąskiej ma charakter krĂłtkiej rozprawy naukowej, przypomina pracĂŞ dyplomowÂą lub dzieÂło bĂŞdÂące rozwiniĂŞciem takiej pracy. Ksi¹¿ka liczy ponad 150 stron, przy czym znacznÂą czêœÌ jej zawartoÂści stanowiÂą „wypeÂłniacze” typu zdjĂŞcia, indeksy cytatĂłw, wykazy skrĂłtĂłw itd. Zasadnicza treœÌ publikacji to okoÂło 100 stron tekstu napisanego fachowym, aczkolwiek zrozumiaÂłym dla przeciĂŞtnego czytelnika jĂŞzykiem (autorka jest absolwentkÂą WydziaÂłu Humanistycznego Uniwersytetu ZielonogĂłrskiego, ukoĂączyÂła filologiĂŞ polskÂą ze specjalnoÂściÂą dziennikarskÂą). „Metaforyka...” to praca z zakresu szeroko pojĂŞtego jĂŞzykoznawstwa, dlatego nie koncentruje siĂŞ na samej muzyce, tylko na tekstach piosenek kilku wybranych zespo³ów. MajdaĂąska „wziĂŞÂła na warsztat” utwory dziewiĂŞciu polskich grup: Artrosis, Batalion d’Amour, Closterkeller, Delight, Desdemona, Fading Colours, Lilith (z Poznania), Lilith (z Radomia) i Moonlight. AnalizujÂąc metafory zawarte w zgromadzonym materiale ÂźrĂłdÂłowym, podjĂŞÂła prĂłbĂŞ znalezienia cech wspĂłlnych ÂświadczÂących o istnieniu pewnego kodu (sub)kulturowego - zestawu znaczeĂą i symboli charakterystycznych dla spoÂłecznoÂści polskich gotĂłw. Przynajmniej tych aktywnych artystycznie.


Czym jest gothic?

W przedmowie „Od autorki” i we „WstĂŞpie” Urszula MajdaĂąska wyjaÂśnia ogĂłlny zamysÂł swojej ksi¹¿ki, a takÂże usiÂłuje zdefiniowaĂŚ badane przez siebie zjawisko kulturowe. Uczciwie zaznacza, Âże „terminy ‘gotycki’ i ‘okoÂłogotycki’, uÂżywane w rozprawie, majÂą charakter umowny i odnoszÂą siĂŞ do pewnych gatunkĂłw muzycznych, ktĂłre moÂżna okreÂśliĂŚ jako mroczne”. WedÂług MajdaĂąskiej, nurt gotycki cechuje siĂŞ wewnĂŞtrznym zró¿nicowaniem. Formacje kojarzone z omawianÂą subkulturÂą nie unikajÂą eksperymentĂłw muzycznych, chĂŞtnie siĂŞgajÂą po ró¿norodne Âśrodki wyrazu (od operowego Âśpiewu aÂż po industrialne szmery). „Klasyczny gotyk” jest gatunkiem „opierajÂącym siĂŞ na gitarze basowej i melodyjnym refrenie”. „Metal gotycki” to muzyka zdominowana przez „pompatyczny Âśpiew i melancholijny nastrĂłj utworĂłw”, natomiast „dark electro” stanowi „po³¹czenie elektronicznego rytmu techno ze stylem EBM”. WspĂłlnym mianownikiem spajajÂącym ró¿ne odmiany gotyku jest swoisty romantyzm obecny w tekstach piosenek. MajdaĂąska wprowadza termin „konwencja gotycka” i definiuje go jako „podejmowanie (…) okreÂślonej tematyki (m.in. problematyki Âśmierci, przemijania, cierpienia, nieszczĂŞÂśliwej miÂłoÂści), wykorzystywanie charakterystycznych symboli i motywĂłw kulturowych (np. anioÂł, wampir, dusza, sen, zamek itp.), ktĂłre majÂą na celu uczyniĂŚ przekaz mrocznym, tajemniczym”. Zdaniem badaczki, gotyccy wokaliÂści nierzadko wykonujÂą utwory „odnoszÂące siĂŞ do praktyk tajemnych, okultystycznych, legend, mitologii greckiej, germaĂąskiej, sÂłowiaĂąskiej, powieÂści i filmĂłw grozy”. W gothic metalu wystĂŞpuje istna apoteoza „Âświata fantazji, magii, snĂłw, uczuĂŚ itp”. Autorka „Metaforyki...” uwaÂża, Âże subkulturĂŞ gotĂłw „moÂżna nazwaĂŚ neodekadenckÂą”.


Korzenie (post)punkowe

Wspó³czeÂśnie gotyk czĂŞsto przyjmuje postaĂŚ muzyki ambitnej, dojrzaÂłej i trudnej w odbiorze. Znakomitym tego przykÂładem jest mĂłj ulubiony duet Lacrimosa, ktĂłry wielokrotnie nagrywaÂł pÂłyty z udziaÂłem orkiestr symfonicznych, a w warstwie tekstowej nawiÂązywaÂł do filozofii, chrzeÂścijaĂąstwa i literatury wysokiej (zwÂłaszcza do dzieÂł Franza Kafki). Dlatego duÂżym zaskoczeniem moÂże byĂŚ fakt, Âże historycznie muzyka gotycka wywodzi siĂŞ z... punk rocka! Pisze o tym Urszula MajdaĂąska, ktĂłra dowodzi, Âże gothic jest spadkobiercÂą pesymistycznej muzyki cold wave, jaka powstaÂła na gruzach ruchu punkowego. Istnieje bowiem termin „post-punk” obejmujÂący zespoÂły typu Bauhaus, Joy Division czy Siouxsie and The Banshees (lata 70. i 80. XX wieku). To wÂłaÂśnie te grupy uchodzÂą za protoplastĂłw gotyku, chociaÂż nie sÂą gotyckie w dzisiejszym rozumieniu tego sÂłowa. WedÂług MajdaĂąskiej, kolejnym stadium ewolucji, bezpoÂśrednio poprzedzajÂącym narodziny subkultury gotyckiej, byÂła dziaÂłalnoœÌ m.in. formacji The Sisters of Mercy, Fields of Nephilim, Clan of Xymox i Lacrimosa (Uwaga! Rozmawiamy o Lacrimosie z czasĂłw, kiedy Tilo Wolff – mĂłj idol, ktĂłrego kocham za wszystko, choĂŚ niejednokrotnie opadaÂły mi przez niego rĂŞce – byÂł jeszcze solistÂą!). W rozprawie MajdaĂąskiej przydaÂłoby siĂŞ pojĂŞcie „dark wave”, nazwa gatunku muzycznego bĂŞdÂącego brakujÂącym ogniwem miĂŞdzy cold wave a gothic rockiem. Autorka „Metaforyki...” twierdzi, Âże niezwykÂła dbaÂłoœÌ o wizerunek, jaka cechuje wykonawcĂłw gotyckich, wziĂŞÂła siĂŞ z podpatrywania gwiazd glam rocka. I chyba coÂś w tym jest. Kr¹¿ek „Testimonium” Lacrimosy (premiera: 25 sierpnia 2017 roku) stanowi poÂśmiertny hoÂłd zÂłoÂżony artystycznym autorytetom Tilo. Jeden z nich to David Bowie.


Dandysowska elegancja

Urszula MajdaĂąska przekonuje, Âże gotycki ubiĂłr peÂłni wielorakie funkcje. Jest widocznÂą oznakÂą przynaleÂżnoÂści do omawianej subkultury, pomaga czÂłowiekowi wyraziĂŚ wÂłasnÂą indywidualnoœÌ, sprzyja roztaczaniu wokó³ siebie mrocznej atmosfery i bezpoÂśrednio nawiÂązuje do pewnych archetypĂłw. „MakijaÂż gotycki zazwyczaj przypomina teatralnÂą maskĂŞ, ktĂłrÂą nakÂładajÂą zarĂłwno kobiety, jak i mĂŞÂżczyÂźni, co wi¹¿e siĂŞ z androginicznym postrzeganiem przez gotĂłw natury ludzkiej. (…) BladoœÌ ponadto ma stwarzaĂŚ pozĂłr subtelnej wampirycznoÂści, efemeryzmu i ujawnia fascynacjĂŞ gotĂłw mitami o wampirach oraz stworach nocy. (…) Oczy podkreÂśla siĂŞ czarnymi, rozmazanymi cieniami. SÂłuÂży to wywoÂłaniu efektu zapadniĂŞtych oczu niczym u nieboszczyka lub oczu zapÂłakanych, ktĂłre symbolizujÂą smutek i cierpienie. (…) Garderoba gotycka wzorowana jest na strojach Âśredniowiecznych i romantycznych (np. pow³óczyste, rozkloszowane suknie, rozszerzane rĂŞkawy, nakrycia gÂłowy, wielowarstwowoœÌ strojĂłw, pÂłaszcze i peleryny itp.). W sferze mody pojawiajÂą siĂŞ rĂłwnieÂż odwoÂłania do schyÂłku XIX wieku. Kobiety noszÂą sznurowane gorsety, suknie na drutach, cylindry, rĂŞkawiczki, parasole, wachlarze, ozdobne broszki i Âżaboty. Do popularnych strojĂłw mĂŞskich zaliczajÂą siĂŞ ubrania stylizowane na mnisze szaty, pseudorycerskie zbroje. MĂŞÂżczyÂźni przywdziewajÂą takÂże peleryny z kapturami, sznurowane koszule, surduty, fraki, biaÂłe koszule z Âżabotami, cylindry, binokle, rĂŞkawiczki, pÂłaszcze, peleryny i wysokie koÂłnierze. NiektĂłrzy z nich preferujÂą modĂŞ damskÂą, czyli suknie, dÂługie spĂłdnice, a nawet gorsety” - opisuje badaczka. Potwierdzeniem jej s³ów sÂą fotografie gotĂłw zamieszczone na koĂącu ksi¹¿ki. Do zdjĂŞĂŚ pozowali uczestnicy bolkowskiego festiwalu Castle Party.


UmiÂłowanie literatury

Zdaniem MajdaĂąskiej, czÂłonkowie subkultury gotyckiej czĂŞsto przejawiajÂą zainteresowania literackie i poetyckie. Dowodem na to jest fakt, Âże na ich stronach internetowych pojawiajÂą siĂŞ fragmenty utworĂłw Tadeusza MiciĂąskiego, RafaÂła Wojaczka, Haliny PoÂświatowskiej, Charles’a Baudelaire’a, Arthura Rimbauda i Edgara Allana Poego. ZielonogĂłrska filolog uznaje tĂŞ twĂłrczoœÌ za fatalistycznÂą, wypeÂłnionÂą tragizmem, niejednokrotnie siĂŞgajÂącÂą po elementy fantastyczne i makabryczne. Co ciekawe, sami goci rĂłwnieÂż nie stroniÂą od pisania poezji i prozy utrzymanej w podobnych klimatach. Kto nie wierzy, niech zajrzy do „Metaforyki...”, gdzie na stronach 30-32 znajdujÂą siĂŞ reprezentatywne przykÂłady „wypocin” publikowanych przez gotyckich InternautĂłw. Urszula MajdaĂąska odnotowuje, Âże w dzieÂłach gotĂłw nieustannie powracajÂą te same tematy: „splin, motyw kwiatĂłw zÂła i ciemnoÂści, turpistyczne wizje rozkÂładu ciaÂła, otchÂłani, Âśmierci, przemijania” oraz „motywy dezintegracji osobowoÂści, swoisty bĂłl istnienia”. Takie wÂłaÂśnie zagadnienia dominujÂą w tekstach gothic rockowych piosenek, ktĂłrym autorka poÂświĂŞciÂła ca³¹ drugÂą czêœÌ swojej pracy (pierwsza ma charakter ogĂłlny, teoretyczny). MajdaĂąska wyraÂża siĂŞ o badanej spoÂłecznoÂści nastĂŞpujÂąco: „Goci nie podwaÂżajÂą wzorcĂłw kultury oficjalnej, ale wykorzystujÂą je i przetwarzajÂą. Obficie czerpiÂą ze skarbnicy kultury i tradycji literackiej, ale sÂą to najczĂŞÂściej nawiÂązania powierzchowne i wybiĂłrcze, ich fascynacja gotykiem odnosi siĂŞ wy³¹cznie do sfery architektury, estetyki i na poÂły baÂśniowych, tajemnych realiĂłw, a nie – gotyckiej filozofii”[1]. Absolwentka UZ dostrzega analogiĂŞ miĂŞdzy subkulturÂą gotyckÂą a findesieclowymi dekadentami. Oba zjawiska narodziÂły siĂŞ przecieÂż u schyÂłku wieku (XIX/XX).


Co z tym jĂŞzykiem?

Urszula MajdaĂąska poÂświĂŞca duÂżo uwagi „stanowi badaĂą nad tekstami rockowymi”. Raportuje, Âże utwory spod znaku mocnego uderzenia byÂły w Polsce analizowane zarĂłwno pod wzglĂŞdem lingwistycznym, jak i merytorycznym. Formie rockowych piosenek przyglÂądali siĂŞ jĂŞzykoznawcy i poloniÂści, a treÂści – kulturoznawcy i socjologowie. MajdaĂąska nie neguje wartoÂści tych badaĂą, ale zarzuca swoim poprzednikom, Âże traktowali muzykĂŞ rockowÂą w sposĂłb holistyczny. Starsi badacze zdawali siĂŞ nie dostrzegaĂŚ, Âże rock to nie monolit, tylko spektrum obejmujÂące rozmaite gatunki i podgatunki muzyczne. Wokó³ niektĂłrych odmian rocka wytworzyÂły siĂŞ peÂłnoprawne subkultury mÂłodzieÂżowe, ktĂłre znacznie siĂŞ od siebie ró¿niÂą, np. wyznawanymi normami moralnymi. OdmiennoÂści ÂświatopoglÂądowe nie pozostajÂą bez wpÂływu na teksty Âśpiewanych piosenek, dlatego b³êdem jest „wrzucanie do jednego worka” dzieÂł bĂŞdÂących manifestami ró¿norakich Âśrodowisk. Upodobania estetyczne, przekonania filozoficzne i ustalone wzorce zachowaĂą odciskajÂą swoje piĂŞtno na problematyce wykonywanych utworĂłw. Jakby tego byÂło maÂło, znajdujÂą odzwierciedlenie w stosowanym sÂłownictwie i stylu wypowiedzi. Aby to udowodniĂŚ, MajdaĂąska przytacza peÂłne treÂści trzech rockowych kawaÂłkĂłw: punkowego, skinheadowskiego i gotyckiego. Ten pierwszy jest lewicowy, buntowniczy i wulgarny, ten drugi – rasistowski, tyrtejski i przeÂładowany terminologiÂą militarnÂą, a ten trzeci – poetycki, liryczny, emocjonalny, skupiony na uczuciach jednostki i wysoce zmetaforyzowany. WedÂług twĂłrczyni omawianej ksi¹¿ki, piosenki gotyckie sÂą antropocentryczne i g³êboko osadzone w kulturze europejskiej. KoncentrujÂą siĂŞ na czÂłowieku, jego rozterkach i prĂłbach zrozumienia wszechrzeczy.


Metafora – trudne sÂłowo!

BadawczÂą czêœÌ swojej rozprawy Urszula MajdaĂąska otwiera wyjaÂśnieniem, czym jest metafora i jakie rodzaje metafor wyró¿niajÂą kompetentni eksperci. Ten rozdziaÂł „Metaforyki...” jeszcze bardziej upodabnia publikacjĂŞ zielonogĂłrzanki do standardowej pracy dyplomowej (obowiÂązkowa definicja analizowanego zagadnienia). Kobieta powoÂłuje siĂŞ m.in. na Arystotelesa, ktĂłry miaÂł uznawaĂŚ przenoÂśniĂŞ za „upatrywanie podobieĂąstw w rzeczach niepodobnych”. Fragment, w ktĂłrym MajdaĂąska zg³êbia tajemnicĂŞ metafory, ciÂągnie siĂŞ caÂłymi stronami. Nie bĂŞdĂŞ go tutaj streszczaĂŚ. PrzepiszĂŞ za to kilka zdaĂą wyÂłuszczajÂących rolĂŞ przenoÂśni w gothic rocku: „Zabiegi te majÂą na celu wzbogacenie przekazu, uatrakcyjnienie go, uczynienie oryginalnym. JednoczeÂśnie realizujÂą w tekstach piosenek okreÂślonÂą, gotyckÂą konwencjĂŞ. (…) Rock gotycki (…) nawiÂązuje do Âśredniowiecznej filozofii dualizmu Âświata, natury czÂłowieka, romantycznego cierpienia i niezrozumienia, modernistycznych motywĂłw przemijania, dekadencji, a zwÂłaszcza obsesji Âśmierci, postrzeganej czĂŞsto jako wybawienie z chaosu Âświata, beznadziei codziennoÂści. (…) CzÂłowiek jawi siĂŞ jako istota tragiczna, targana sprzecznoÂściami. (…) Metaforyka w tekstach rocka gotyckiego sÂłuÂży ukazaniu sprzecznoÂści tkwiÂących w czÂłowieku. OdwoÂłuje siĂŞ do manichejskiej koncepcji walki dobra (duch, ÂświatÂło) ze zÂłem (materia, ciemnoœÌ) w Âświecie i we wnĂŞtrzu ludzkim. (…) Znaczenia przenoÂśne eksponujÂą katastroficzny wymiar ludzkiego losu, kruchoœÌ i niestaÂłoœÌ uczuĂŚ, rzeczy i zjawisk. (…) Wyrazy przeciwstawne (…) odnoszÂą siĂŞ do pojĂŞcia zÂła, nocy, ciemnoÂści, Âśmierci, ktĂłre dominujÂą nad dobrem, dniem, ÂświatÂłem, Âżyciem”. PamiĂŞtajmy, Âże mÂłoda filolog sprawdziÂła “ponad czterysta” ró¿nych utworĂłw gotyckich.


KrĂŞgi leksykalno-semantyczne

W porzÂądku, ale co dokÂładnie wyszÂło z tych szeroko zakrojonych badaĂą? Otó¿ MajdaĂąska odkryÂła, Âże metafory stosowane przez gothic rockowych tekÂściarzy zazwyczaj oscylujÂą wokó³ kilkunastu g³ównych tematĂłw. PrzenoÂśnie te – mniej lub bardziej dosÂłownie – nawiÂązujÂą do pojĂŞcia nocy (24%), snu (18%), krwi i duszy (10%), cienia (9%), kamienia (9%), ÂświatÂła (7%), lustra (6%), drogi (5%), taĂąca i gry (4%), wody (4%) oraz kwiatu (4%). O tym, jaki jest “procentowy udziaÂł poszczegĂłlnych krĂŞgĂłw leksykalno-semantycznych” w przeanalizowanych piosenkach, dowiadujemy siĂŞ ze wstĂŞpu do omawianej ksi¹¿ki. Urszula MajdaĂąska poÂświĂŞca kaÂżdemu z wymienionych zagadnieĂą osobny, kilkustronicowy rozdzialik. Motyw krwi opisuje razem z motywem duszy, a motyw taĂąca – razem z motywem gry. Dlaczego? WedÂług badaczki, krew i dusza odnoszÂą siĂŞ do tego samego zjawiska, czyli do dychotomicznej koncepcji czÂłowieka. Moim zdaniem, jest to b³¹d. Rzeczownik “dusza” wcale nie musi oznaczaĂŚ duszy w sensie religijnym. RĂłwnie dobrze moÂże on byĂŚ okreÂśleniem ludzkiej psychiki (albo – z zaimkiem “moja” – synonimem sÂłowa “ja”). Grecki wyraz “psyche”, ktĂłry oznacza duszĂŞ, znalazÂł swoje miejsce w nazwach dwĂłch nowoczesnych dziedzin wiedzy – psychologii i psychiatrii. A przecieÂż akademicka nauka i medycyna zwykle nie wykraczajÂą poza wÂąskie ramy racjonalizmu[2]! SÂłowo “dusza” wystĂŞpuje nawet w utworach zespoÂłu Closterkeller. SĂŞk w tym, Âże ich autorka, Anja Orthodox, to wojujÂąca ateistka, ktĂłra w kawaÂłku “MiraÂż” Âśpiewa: “A dalej nie ma juÂż nic”[3]. OK, co z taĂącem i grÂą? MajdaĂąska postanowiÂła je po³¹czyĂŚ, gdyÂż przypominajÂą one znanÂą alegoriĂŞ Âżycia jako teatru, a ponadto “wspĂłlna jest im (…) kategoria ludycznoÂści”. Dyskusyjna decyzja.


W co siĂŞ bawiĂŚ?

Do krĂŞgu leksykalno-semantycznego, jakim jest lustro, absolwentka Uniwersytetu ZielonogĂłrskiego zalicza nie tylko same zwierciadÂła, lecz rĂłwnieÂż lustrzane odbicia, sobowtĂłry i postacie noszÂące znamiona rzeczywistych bÂądÂź potencjalnych “alter ego” czÂłonkĂłw subkultury gotyckiej. Osoby, ktĂłre ukÂładajÂą teksty gothic rockowych piosenek, chĂŞtnie wskrzeszajÂą w swoich dzieÂłach znanych bohaterĂłw literackich, ofiarowujÂą nowe Âżycie postaciom legendarnym i mitycznym. Takie zabiegi podsuwajÂą sÂłuchaczom pewien punkt zaczepienia. Ikony kultury, ktĂłre odÂżywajÂą w mrocznej muzyce, to nierzadko postacie tragiczne, z ktĂłrymi da siĂŞ jakoÂś utoÂżsamiĂŚ, a juÂż na pewno moÂżna je przywoÂływaĂŚ podczas rozwaÂżania trudnych tematĂłw. Urszula MajdaĂąska przypisuje gotom fascynacjĂŞ bohaterami demonicznymi, ktĂłrzy przy bliÂższym poznaniu okazujÂą siĂŞ istotami skomplikowanymi, niejednoznacznymi, rozdartymi wewnĂŞtrznie (Lilith, Lorelei, Lady Makbet, Lucyfer[4], Faust i inni). W gotyku, tak jak w romantyzmie, jest miejsce na relatywizm i rewizjonizm. Postacie dwuznaczne sÂą opiewane lub traktowane z zadziwiajÂącÂą wyrozumiaÂłoÂściÂą, a jednoznaczne – dekonstruowane, odbrÂązawiane. Autorzy utworĂłw gotyckich namiĂŞtnie podwaÂżajÂą si³ê moralnÂą anio³ów. PrzypominajÂą, Âże demony to nie prymitywne bestie znikÂąd, tylko anioÂły upadÂłe, podobne w swoich sÂłaboÂściach do Homo sapiens[5]. Wampiry w gothic rocku uchodzÂą za stwory niezwykle ludzkie, ale dotkniĂŞte straszliwÂą chorobÂą, ktĂłra zmusza je do popeÂłniania nieludzkich czynĂłw. CzĂŞsto sÂą rĂłwnieÂż seksowne, gdyÂż wampiryzm bywa ukazywany jako rodzaj sadomasochizmu, posiadajÂący nawet swĂłj perwersyjny urok. MajdaĂąska ³¹czy wampiry z motywem krwi. AnioÂły i demony zostajÂą przez niÂą skojarzone z motywem duszy.


Kwiat, cieĂą, kamieĂą

W analizowanej rozprawie bardzo trafna wydaje mi siĂŞ interpretacja metafor roÂślinnych. MÂłoda filolog ma racjĂŞ, twierdzÂąc, Âże kwiat oznacza po prostu przemijanie. “PoszczegĂłlne etapy rozwoju kwiatu przypominajÂą Âżycie czÂłowieka od momentu narodzin aÂż po jego ÂśmierĂŚ” - konstatuje zielonogĂłrzanka. Badaczka dostrzega, Âże sam czÂłowiek ma wiele wspĂłlnego z kwiatem. “Istota ludzka (…) jest nadwraÂżliwa, delikatna, wyjÂątkowa, piĂŞkna, ale z drugiej strony nietrwaÂła, szybko przemija, Âłatwo jÂą zraniĂŚ, zniszczyĂŚ” - czytamy w akapicie dotyczÂącym antropomorfizacji roÂślin. MajdaĂąska poÂświĂŞca odrobinĂŞ miejsca motywom ogrodu i ró¿y, symbolizujÂącym kolejno ludzkÂą psychikĂŞ i uczucie miÂłoÂści. Napomyka teÂż o utrwalonej w naszej kulturze wymowie barw. Autorka “Metaforyki...” zapomina jednak odnotowaĂŚ, Âże w przypadku kobiety kwiaty mogÂą takÂże oznaczaĂŚ dziewictwo. “Wspominam, jak zabraÂłeÂś mi moje kwiaty” - melorecytuje Anja Orthodox w utworze “Cyan”. JeÂśli chodzi o metafory cienia i kamienia, to refleksje MajdaĂąskiej przekonujÂą mnie tylko czĂŞÂściowo. Dla absolwentki UZ cieĂą to przede wszystkim duch. Jest w tym ziarnko prawdy. Ale sÂą teÂż kawaÂłki gotyckie, w ktĂłrych cieĂą nie ma nic wspĂłlnego z Âżyciem pozagrobowym. „Jestem jak cieĂą, ktĂłry kiedyÂś byÂł czĂŞÂściÂą ciebie” - sÂłyszymy w piosence „Umbra” zespoÂłu Moonlight. RozdziaÂł dotyczÂący kamienia zawiera klasyczne naciÂąganie faktĂłw pod tezĂŞ. MajdaĂąska pragnie udowodniĂŚ, Âże twardoœÌ, ch³ód, lĂłd i kamieĂą (np. czarny/biaÂły marmur) wi¹¿¹ siĂŞ ze ÂśmierciÂą fizycznÂą i duchowÂą. Dlatego sformuÂłowania „zimny wzrok” (Batalion d’Amour), „dotyk zimnych rÂąk” (Closterkeller) i „serce takie czarne” (Moonlight) kojarzÂą jej siĂŞ ze… stopniowym kamienieniem ludzkiego ciaÂła! Bo osobnik robi siĂŞ nieczuÂły, skamieniaÂły.


Matrix nasz conocny

Sen peÂłni dla gotĂłw takÂą funkcjĂŞ, jakÂą peÂłniÂła wirtualna rzeczywistoœÌ dla Cyphera z filmu „Matrix” siĂłstr (eksbraci) Wachowskich[6]. Urszula MajdaĂąska stwierdza: „W metaforyce rocka gotyckiego sen – marzenie jest czymÂś niesÂłychanie cennym i waÂżnym. (…) Przebudzenie bowiem ’jest ÂźrĂłdÂłem bĂłlu’. Sen daje ’nadziejĂŞ’, konotuje azyl, bezpieczeĂąstwo, przynosi ukojenie, zabiera strach, niepokoje. (…) Sen – marzenie jest metaforÂą szczĂŞÂścia, dobra, uczuĂŚ i speÂłnienia, a takÂże niewinnoÂści i nieÂświadomoÂści zÂła, jakie charakteryzuje dziecko”. Badaczka zaznacza jednak, Âże owo sÂłodkie zÂłudzenie czĂŞsto przeradza siĂŞ w coÂś zgoÂła odmiennego. „TraciÂły kolor sny” - dramatyzuje Anja Orthodox w utworze „California”. Refleksje MajdaĂąskiej wypadaÂłoby uzupeÂłniĂŚ spostrzeÂżeniem, Âże goci sÂłowem „koszmar” chĂŞtnie okreÂślajÂą jawĂŞ („W codziennoÂści mdÂłej koszmarze zanurzasz twarz zmĂŞczonÂą i bladÂą” - Artrosis). Prawdziwy koszmar zaczyna siĂŞ wiĂŞc w momencie przerwania onirycznej iluzji („Gdy gubiĂŞ sny, jakby nigdy nie byÂły, wysycha ÂźrĂłdÂło mojej wielkiej siÂły” - Closterkeller). W piosence „Imaginary” grupy Evanescence – amerykaĂąskiej kapeli inspirujÂącej siĂŞ gotykiem – sÂłyszymy wyraÂźnie: „Dobrze wiem, co leÂży poza moim sennym schronieniem. Koszmar. ZbudowaÂłam swĂłj wÂłasny Âświat, Âżeby uciec”. Có¿ pocz¹Ì z takÂą eskapistkÂą? „Nie mĂłw jej, Âże tego nie ma, ona to widzi, ona wierzy w to. I nie mĂłw jej i nie zabieraj tych resztek wiary, co siĂŞ jeszcze tlÂą” (Closterkeller - „Alicja”). Dla zielonogĂłrskiej filolog sen to rĂłwnieÂż metafora Âśmierci. Dowodem na to majÂą byĂŚ cytaty typu „Do snu koÂłysze ciĂŞ powolna ÂśmierĂŚ” (Batalion d’Amour). UtoÂżsamienie tych dwĂłch pojĂŞĂŚ jest w kulturze zachodniej doœÌ banalne. Ale skoro sen ratuje ÂśniÂącego przed rzeczywistoÂściÂą…!


OdwrotnoœÌ dnia

Gotycka noc posiada wiele znaczeĂą. Zdaniem Urszuli MajdaĂąskiej, wieloznacznoœÌ nocy ÂściÂśle koresponduje z niejednolitÂą naturÂą czÂłowieka. Mroczna czêœÌ doby moÂże symbolizowaĂŚ lĂŞk, poczucie zagroÂżenia i dezorientacjĂŞ istoty ludzkiej zmuszonej do egzystencji w chaotycznym Âświecie. CiemnoœÌ tradycyjnie kojarzy siĂŞ ze zÂłem, poniewaÂż to w jej realiach rozgrywajÂą siĂŞ opowieÂści o demonach, czarownicach itp. TwĂłrczyni „Metaforyki...” ³¹czy noc z pojĂŞciem Âśmierci, a nawet sugeruje, Âże w gothic rocku zjawiska te bywajÂą ze sobÂą toÂżsame. Aby wykazaĂŚ, Âże istnieje coÂś w rodzaju triady noc-sen-ÂśmierĂŚ, zielonogĂłrzanka przytacza fragment „Ballady o dwĂłch siostrach” Konstantego Ildefonsa GaÂłczyĂąskiego: „ByÂły dwie siostry – Noc i ÂŚmierĂŚ/ ÂŚmierĂŚ byÂła wiĂŞksza a Noc mniejsza/ Noc byÂła piĂŞkna jak sen a ÂŚmierĂŚ.../ ÂŚmierĂŚ byÂła jeszcze piĂŞkniejsza”. MajdaĂąska odnotowuje, Âże w utworach gotyckich wystĂŞpuje tendencja do ukazywania nocy, czyli Âśmierci jako kobiety. Zwraca uwagĂŞ na to, co odró¿nia wspó³czesny gotyk od tego starodawnego: „Ró¿nica polega na tym, Âże Âśredniowieczna ÂśmierĂŚ byÂła kostuchÂą, szkieletem, rozkÂładajÂącym siĂŞ ciaÂłem. (…) Natomiast w tekstach gotyckich ÂśmierĂŚ-kobieta przypomina bÂądÂź piĂŞknÂą opiekunkĂŞ, bÂądÂź matkĂŞ”. Absolwentka UZ przywoÂłuje kilka piosenek, w ktĂłrych noc zostaje przedstawiona jako kryjĂłwka, ostoja, wybawienie od udrĂŞki. PodkreÂśla jej waÂżnÂą rolĂŞ w Âżyciu zakochanych par. Do tych g³êbokich refleksji do³¹cza niezbyt mÂądre rozwaÂżania o ciszy. WedÂług lubuskiej filolog, bezdÂźwiĂŞk moÂże byĂŚ synonimem nocy i Âśmierci. Szkoda tylko, Âże cytowane przez niÂą kawaÂłki wcale na to nie wskazujÂą. „I tak dobrze znam zapach mojej ciszy” (Closterkeller), „Cisza spÂływa we Âłzach” (Artrosis) – czy te urywki mĂłwiÂą o ciemnoÂści i umieraniu?


PozostaÂłe przenoÂśnie

ÂŚwiatÂło. Do tego krĂŞgu leksykalno-semantycznego Urszula MajdaĂąska zalicza „ogieĂą, sÂłoĂące, gwiazdy”. Wedle jej interpretacji, pÂłomieĂą stanowi metaforĂŞ przemijania i Âśmierci, gdyÂż powoli trawi dany obiekt i doprowadza do jego unicestwienia. Kobieta zapomina jednak, Âże ogieĂą moÂże teÂż oznaczaĂŚ po¿¹danie („CoÂś na ksztaÂłt ognia w twych oczach jest” - Closterkeller, „Senne macanki”) i cierpienie („Czy wiesz, jak pali, gdy zamieniasz moje serce w twardy krysztaÂł?” - Closterkeller, „Dwa dni”). GasnÂące sÂłoĂące i spadajÂące gwiazdy symbolizujÂą – zdaniem mÂłodej badaczki – nieszczĂŞÂście i przygnĂŞbienie. Droga. MajdaĂąska raportuje, Âże gotyccy tekÂściarze nagminnie przedstawiajÂą ludzkÂą egzystencjĂŞ jako bolesnÂą tuÂłaczkĂŞ. CzÂłowiek jest w Âżyciu zagubiony, nie moÂże odnaleŸÌ celu swojego istnienia, niejednokrotnie „znajduje siĂŞ na rozdroÂżu” i „traci grunt pod nogami”. Czasem nawet spada ku ziemi, w ktĂłrej „grzebie siĂŞ zmarÂłych”. Woda. WedÂług zielonogĂłrzanki, przenoÂśnia ta sÂłuÂży „zobrazowaniu motywu przemijania oraz chaosu w czÂłowieku i w Âświecie”. Bohaterowie gothic rockowych piosenek zazwyczaj „tonÂą” i „dryfujÂą”, co raczej nie ma w polszczyÂźnie pozytywnej konotacji. Jakby tego byÂło maÂło, opadajÂą oni na dno, czyli zmierzajÂą „ku Âśmierci, w g³¹b, w ciemnoœÌ”. Taniec i gra. Zgodnie z tym, co pisze MajdaĂąska, taniec wyraÂża nieÂład, szaleĂąstwo, a takÂże – jak niemal kaÂżda metafora gotycka – przemijanie i ÂśmierĂŚ. W wyjÂątkowych przypadkach moÂże on byĂŚ toÂżsamy z „aktem miÂłosnym”. Gra aktorska (teatr, film) symbolizuje przypisanÂą czÂłowiekowi rolĂŞ ÂżyciowÂą oraz powszechnÂą nieszczeroœÌ w relacjach interpersonalnych. Gra hazardowa (karty) oznacza bezradnoœÌ i zniewolenie istoty ludzkiej. CzÂłowieczy los tkwi bowiem w rĂŞkach siÂły wyÂższej, przeznaczenia.


ZakoĂączenie

„Metaforyka w tekstach rocka gotyckiego i muzyki okoÂłogotyckiej” to jedna z najcenniejszych ksi¹¿ek, jakie przechowujĂŞ w swojej kolekcji. Nie tylko dlatego, Âże porusza ona temat, ktĂłry mnie interesuje, ale rĂłwnieÂż dlatego, iÂż jest istnym „biaÂłym krukiem”. ChociaÂż mam do tej publikacji ogromny sentyment, uwaÂżam jÂą za dzieÂło zdecydowanie niedoskonaÂłe. Bardzo lubiĂŞ teoretycznÂą czêœÌ owej pracy. Urszula MajdaĂąska krĂłtko, ale treÂściwie (29 stron) opisuje w niej subkulturĂŞ gotyckÂą na tle burzliwej historii rock&rolla. Autorka uzmysÂławia czytelnikom, Âże gothic – ze swojÂą rozwiniĂŞtÂą estetykÂą i filozofiÂą – wyró¿nia siĂŞ spoÂśrĂłd innych ruchĂłw skupionych wokó³ muzyki mocnego uderzenia. Nurt ten posiada swoje niuanse, lecz funkcjonuje w szerszym kontekÂście, jakim jest euroatlantycka kultura mÂłodzieÂżowa po II wojnie Âświatowej. Badawcza czêœÌ rozprawy (57 stron) wzbudza we mnie mieszane odczucia. Doceniam wysiÂłek MajdaĂąskiej, gdyÂż niewÂątpliwie potrafi ona kojarzyĂŚ odlegÂłe fakty. SÂądzĂŞ jednak, Âże niektĂłre z jej komentarzy wymagajÂą uzupeÂłnienia, a inne nadajÂą siĂŞ tylko do kosza na Âśmieci (bo sÂą nadinterpretacjami). „Metaforyka...” wydaje mi siĂŞ odrobinĂŞ przeintelektualizowana. Przyznam szczerze, Âże rozÂśmieszyÂła mnie koĂącĂłwka rozdziaÂłu poÂświĂŞconego ÂświatÂłu. Otó¿ absolwentka UZ stwierdziÂła, iÂż ÂśmierĂŚ „dziaÂła zarĂłwno na osi horyzontalnej, jak i wertykalnej”, poniewaÂż „pÂłomienie pnÂą siĂŞ w gĂłrĂŞ, w prawo, w lewo”, a „sÂłoĂące, gwiazdy (…) gasnÂą, zachodzÂą, czyli kierujÂą siĂŞ w dó³”. Absolutnie nie odpowiada mi fakt, Âże lubuska filolog ukazuje gotyk jako ÂłagodnÂą rozrywkĂŞ dla wraÂżliwych inteligentĂłw, natomiast zamiata pod dywan jego ÂścisÂłe zwiÂązki z ruchem BDSM[7]. Te przecieÂż istniaÂły juÂż w czasach postpunkowych. DowĂłd: prowokacyjne ubiory Siouxsie Sioux.


Natalia Julia Nowak,
powtĂłrnie poczÂątkujÂąca
wielbicielka gotyku


PS 1. Obecnie autorka „Metaforyki...” nosi nazwisko Urszula MajdaĂąska-Wachowicz. Wci¹¿ jest zwiÂązana z Instytutem Filologii Polskiej dziaÂłajÂącym w obrĂŞbie WydziaÂłu Humanistycznego Uniwersytetu ZielonogĂłrskiego.

PS 2. Niektóre fragmenty gotyckich piosenek, zaprezentowane w powy¿szym artykule, znajduj¹ siê równie¿ w ksi¹¿ce Majdaùskiej. S¹ te¿ i takie, które doda³am od siebie w toku publicystycznej dyskusji z twórczyni¹ recenzowanej rozprawy.

PS 3. JeÂśli Jan PaweÂł II miaÂł racjĂŞ, mĂłwiÂąc, Âże wspó³czesna cywilizacja jest CywilizacjÂą ÂŚmierci, to subkultura gotycka stanowi jej idealne podsumowanie. Muzyka gothic rockowa brzmi jak westchnienie naszej epoki. Opisuje dzieĂą dzisiejszy, wspomina czasy minione i przepowiada nieuchronnÂą przyszÂłoœÌ. Dlatego nie ma sobie rĂłwnych w caÂłej popkulturze. Gotyk to muzyka cywilizacji taĂączÂącej na wÂłasnym grobie. Viva la muerte – niech Âżyje ÂśmierĂŚ!

PS 4. Niemcy sÂą paĂąstwem, w ktĂłrym subkultura gotycka jest szczegĂłlnie silna. Kraj ten daÂł ludzkoÂści wiele znanych zespo³ów reprezentujÂących wszystkie odmiany tego nurtu. Nic wiĂŞc dziwnego, Âże to wÂłaÂśnie tam odbywajÂą siĂŞ dwa najwiĂŞksze na Âświecie festiwale gotyckie: Wave-Gotik-Treffen i M’era Luna. WedÂług MajdaĂąskiej, nasz zachodni sÂąsiad jest nazywany GotlandiÂą ze wzglĂŞdu na swoje zasÂługi dla ruchu Dark Independent (termin-parasol okreÂślajÂący szeroko pojĂŞtÂą „mrocznÂą muzykĂŞ”). My, Polacy, moÂżemy siĂŞ poszczyciĂŚ festiwalem Castle Party, najznamienitszÂą imprezÂą gotyckÂą w Europie ÂŚrodkowo-Wschodniej. Wydarzenie to jest organizowane kaÂżdego roku w Bolkowie – na Ziemiach Odzyskanych, niedaleko granicy z Czechami i Niemcami. NajwybitniejszÂą sÂłowiaĂąskÂą kapelÂą gothic rockowÂą jest prawdopodobnie XIII. Stoleti. Ta wspaniaÂła formacja zostaÂła zaÂłoÂżona w 1989 roku w czeskiej IgÂławie przez braci Petra i Pavla StepanĂłw. Zanim zostali oni gotami, byli gwiazdami czechosÂłowackiej sceny punkowej.

PS 5. Ze spoÂłecznoÂści gotyckiej (goth) wyÂłoniÂła siĂŞ spoÂłecznoœÌ „cyber-goth”, o ktĂłrej zresztÂą wzmiankuje autorka „Metaforyki...”. Jest to wÂąsko wyspecjalizowana subkultura koncentrujÂąca siĂŞ wy³¹cznie na elektronicznych odmianach gotyku. ZielonogĂłrzanka pisze: „Cybergoci przypominajÂą bardziej ekscentrycznych fanĂłw techno i house. (…) Tradycyjna czerĂą ustĂŞpuje miejsca kolorom Âżywym, intensywnym, wrĂŞcz krzykliwym (np. ró¿om, czerwieniom). We wÂłosy wplata siĂŞ druty, plastikowe prĂŞty, rurki itp. Twarz niekiedy pokrywana jest grubÂą warstwÂą specjalnego wosku kosmetycznego, ktĂłry ma nadaĂŚ skĂłrze wyglÂąd nienaturalnego tworzywa, plastiku, gumy czy sztucznej skĂłry”. Uwaga! Ruchu gotyckiego i cybergotyckiego pod Âżadnym pozorem nie naleÂży myliĂŚ z ruchem emo! A juÂż absolutnie nie wolno ich utoÂżsamiaĂŚ ze wspĂłlnotÂą heavymetalowcĂłw, bo to zupeÂłnie inna ga³¹Ÿ ewolucji rock&rolla! Nie za bardzo wiem, jak zaklasyfikowaĂŚ amerykaĂąski nurt zwany death rockiem. Najprawdopodobniej jest on czymÂś w rodzaju „gotycyzujÂącego odÂłamu subkultury punkowej”. JapoĂąskie style „gothic lolita” i „visual kei” to jeszcze co innego. Nawet dalekowschodnia muzyka okoÂłogotycka (Malice Mizer, Moi dix Mois – obydwa z Kraju KwitnÂącej WiÂśni) ró¿ni siĂŞ od zachodniej.


PRZYPISY

[1] Postmodernizm (ponowoczesnoœÌ) w czystej postaci.

[2] Chocia¿ psychoanaliza i psychologia g³êbi ocieraj¹ siê czasem o New Age. Carl Gustav Jung, Erich Fromm, Wilhelm Reich... Oni akurat popadli w swoisty mistycyzm.

[3] PojĂŞcia duszy w rozumieniu chrzeÂścijaĂąskim naleÂżaÂłoby szukaĂŚ w repertuarze Lacrimosy, ktĂłrej zaÂłoÂżyciel od kilku lat jest kapÂłanem w KoÂściele Nowoapostolskim (nie wierzycie? OdwiedÂźcie stronĂŞ Riehen.nak.ch i wpiszcie do tamtejszej wyszukiwarki hasÂło „Tilo Wolff”. Gdy to zrobicie, wyskoczÂą Wam odnoÂśniki do newsĂłw „Taufe Simon Emmanuel Dappen” i „Besuch des Bezirksapostels”. Kliknijcie oba linki, obejrzyjcie zdjĂŞcia do³¹czone do wiadomoÂści. NastĂŞpnie zobaczcie pokaÂźny zbiĂłr fotografii zgromadzony przez rosyjskÂą spoÂłecznoœÌ Lacrimosafan: Vk.com/album-290858_208397571). NiemieckojĂŞzyczny wyraz „seele” - „dusza” pojawia siĂŞ w twĂłrczoÂści duetu dosyĂŚ czĂŞsto. Oto dwanaÂście przykÂładĂłw pochodzÂących z trzech pierwszych pÂłyt formacji (1991-1993, Âświecka mÂłodoœÌ Wolffa): „Die Augen fest verschlossen, die Seele verkrampft” - „Oczy stale zamkniĂŞte, dusza skurczona”, „Ich weine um deine Seele” - „PÂłaczĂŞ nad twojÂą duszÂą”, „Und meine Seele blickt mich fragend an” - „A moja dusza patrzy na mnie pytajÂąco”, „So wird keine Seele trauern” - „W taki sposĂłb Âżadna dusza nie bĂŞdzie siĂŞ smuciĂŚ”, „Verletzter Seele letzter Schmerz” - „Zraniona dusza ostatnim bĂłlem”, „Zerschneide Deine Seele” - „PokrĂłj swojÂą duszĂŞ”, „Und f… meine Seele” - „I p… mojÂą duszĂŞ”, „Ich horte die Musik meiner Seele” - „SÂłyszaÂłem muzykĂŞ mojej duszy”, „Und blicke ins Zwilicht meiner Seele” - „I patrzĂŞ w niejasnoœÌ mojej duszy”, „In deine Seele in dein Fleisch” - „W twojÂą duszĂŞ i w twoje ciaÂło”, „Entblose deine Seele” - „ObnaÂż swojÂą duszĂŞ”, „Ich lecke meine Seele wund” - „Li¿ê mojÂą rannÂą duszĂŞ”*. Lacrimosa wydaÂła ³¹cznie trzynaÂście albumĂłw studyjnych, a takÂże mnĂłstwo singli i epek, dlatego powyÂższa lista nie obejmuje wszystkich przypadkĂłw uÂżycia rzeczownika „dusza” (czy to w jĂŞzyku niemieckim, czy angielskim). ÂŻeby byÂło Âśmieszniej, najstarsza piosenka zespoÂłu, opublikowana na kasecie „Clamor” (1990) i kr¹¿ku „Angst” (1991), nosi tytuÂł „Seele in Not” - „Dusza w potrzebie”. Samo sÂłowo „seele” nie pada w niej jednak ani razu.

* Cytaty te zaczerpnĂŞÂłam z witryny Stille.prv.pl (tÂłumacz: Trauer). Niestety, nie jestem w stanie oceniĂŚ wiernoÂści polskich przekÂładĂłw, gdyÂż nie znam mowy Goethego. Lacrimosa to niemiecko-fiĂąski duet dziaÂłajÂący w Szwajcarii. DrugÂą osobÂą jest – od 1993 roku – Anne Nurmi, prywatnie Âżona lidera. PeÂłni ona funkcjĂŞ klawiszowca, rzadziej wokalistki i kompozytorki. Po raz pierwszy moÂżna jÂą byÂło usÂłyszeĂŚ na epce „Schakal” wydanej w roku 1994. Ciekawe, czy do³¹czajÂąc do Lacrimosy spodziewaÂła siĂŞ, Âże za 20 lat zostanie ksiĂŞÂżynÂą (bo przecieÂż nie „pastorowÂą”. W Neuapostolische Kirche kapÂłan to kapÂłan, a nie zwykÂły czÂłowiek z ludu czytajÂący na gÂłos Pismo ÂŚwiĂŞte)! ChrzeÂścijanie nowoapostolscy uwaÂżajÂą siĂŞ za zwiÂązek wyznaniowy podobny do katolicyzmu i prawosÂławia, ale Âświat zewnĂŞtrzny porĂłwnuje ich niekiedy do mormonĂłw. InteresujÂące, Âże Lacrimosa zdobyÂła najwiĂŞkszÂą popularnoœÌ w krajach katolickich, prawosÂławnych i buddyjskich (Meksyk, Ameryka PoÂłudniowa, Polska, Rosja, Chiny. WyjÂątkiem od reguÂły sÂą Niemcy, co zapewne wynika z pochodzenia i preferencji jĂŞzykowych Wolffa). Czy jakiÂś kulturoznawca mĂłgÂłby to skomentowaĂŚ? U progu jesieni ’17 Tilo napisaÂł na Facebooku: „Moi drodzy przyjaciele w Meksyku! Moje myÂśli i modlitwy sÂą z wami! Kocham was!” - „My dear friends in Mexico! My thoughts and my prayers are with you! I love you!” (LacrimosaOfficial, 20 wrzeÂśnia 2017 roku). Wolff i Nurmi zawsze rozpieszczali MeksykanĂłw, stÂąd pÂłyta DVD „Live in Mexico City” i specjalna wersja utworu „Durch Nacht und Flut” z hiszpaĂąskojĂŞzycznym finaÂłem. ArtyÂści uwielbiajÂą rĂłwnieÂż Rosjan. W nagraniu „I lost my star in Krasnodar (Russian version)” zaskakuje nas – a raczej rodakĂłw Puszkina – krĂłtki fragment Âśpiewany po rosyjsku. Ech, ta Âłamana ruszczyzna to pseudosÂłowiaĂąski beÂłkot!

[4] PotrafiĂŞ podaĂŚ przykÂład okoÂłogotyckiej piosenki, w ktĂłrej postaĂŚ Lucyfera zostaje zdekonstruowana do granic absurdu. Jest niÂą utwĂłr „Lucifer” zespoÂłu Blutengel, niemieckiej kapeli grajÂącej muzykĂŞ electro-goth i futurepop („gothic pop” – okreÂślenie sugerowane przez samÂą formacjĂŞ). Dobrze, ja rozumiem, Âże wielu wolnomyÂślicieli postrzega Lucyfera jako chrzeÂścijaĂąskiego odpowiednika Prometeusza: wyklĂŞtego herosa, ktĂłry poniĂłsÂł dotkliwÂą karĂŞ, bo chciaÂł przekazaĂŚ ludziom tajemnice zastrzeÂżone dla mieszkaĂącĂłw Niebios. Ale Âżeby od razu robiĂŚ z niego przyjaznego ducha niosÂącego pomoc wyalienowanej nastolatce?! CzegoÂś takiego nie wymyÂśliÂłby nawet najgÂłupszy satanista! A wÂłaÂśnie takÂą wizjĂŞ czarta promuje Chris Pohl i jego damska ekipa. Pod wzglĂŞdem muzycznym „Lucifer” to prosty, elektroniczny kawaÂłek, ktĂłry przypomina standardowy popowy przebĂłj. Jednak w tekÂście utworu wystĂŞpujÂą istne cuda-wianki. Zwrotki: „Nie byÂła jednÂą z nich. Nigdy nie miaÂła przyjació³ki. ByÂła tÂą jednÂą, z ktĂłrÂą siĂŞ draÂżniono. Nie byÂła jednÂą z nich. Ona zawsze stoi sama. Nikt nie daÂł jej szansy. Zawsze byÂła popychana. Nie byÂła jednÂą z nich”, „Jej rodzice zginĂŞli w wypadku. Nigdy siĂŞ w nikim nie zakochaÂła. Nikt nie rozumiaÂł jej strachu. I kaÂżdej nocy pÂłakaÂła o pomoc. ModliÂła siĂŞ do Boga, bo tak jÂą nauczono. Lecz on nigdy siĂŞ do niej nie odezwaÂł. ByÂło jej tak zimno, czuÂła siĂŞ taka opuszczona. Ale wtedy przyszedÂł UpadÂły AnioÂł”, „Ale wtedy przyszedÂł UpadÂły AnioÂł, Âżeby wyleczyĂŚ bĂłl wewnÂątrz jej serca, jej zÂłamanego serca. Ona zamknĂŞÂła oczy i zobaczyÂła jego dobroĂŚ i prawdĂŞ. Ona nie jest sama, on zawsze tu jest”. Refren: „Ona jest zakochana w diable. Ona jest zakochana w Lucyferze. To jest jej zemsta za wszystkie lata nienawiÂści i Âłez. OgieĂą spada z nieba. Ona pali swojÂą przeszÂłoœÌ. Ona zaczyna nowe Âżycie. Do piekÂła z Jezusem Chrystusem!”. Tym, co w cytowanym materiale uderza najbardziej, jest zupeÂłny brak logiki w ostatnim wersie („To hell with Jesus Christ!”. Idiom „to hell with” – dosÂłownie „do piekÂła z” – zazwyczaj tÂłumaczy siĂŞ jako „do diabÂła z”, lecz w tym przypadku naleÂżaÂłoby zastosowaĂŚ tÂłumaczenie „sÂłowo w sÂłowo”). Skoro Szatan jest taki kochany, to piekÂło musi byĂŚ cudownym miejscem. A skoro piekÂło jest cudownym miejscem, to po co tam wysyÂłaĂŚ znienawidzonego Syna BoÂżego?! WidzĂŞ tylko dwie moÂżliwoÂści: albo piekÂło nie jest cudownym miejscem, albo Syn BoÂży wcale nie jest taki znienawidzony. Trzeciego wyjÂścia nie ma. Hmmm… MoÂże ten piosenkowy nonsens jest efektem zamierzonym? MoÂże chodzi w nim o to, Âżeby jednym rĂłwnowaÂżnikiem zdania zanegowaĂŚ caÂły tekst, czyli niejako „wyegzorcyzmowaĂŚ” kontrowersyjnÂą treœÌ? A moÂże autor „Lucifera” chciaÂł po prostu oddaĂŚ stan umysÂłu niedojrzaÂłej dziewczyny, ktĂłra w ramach buntu mÂłodzieĂączego zostaÂła satanistkÂą? Nie mam zielonego pojĂŞcia. Jedno jest pewne: Âłagodny szlagier grupy Blutengel ma wiĂŞcej wspĂłlnego z prawdziwym satanizmem niÂż dzieÂła heavy metalowe ukazujÂące diabÂła jako dzikÂą bestiĂŞ. PamiĂŞtajmy, co o HM mĂłwiÂła Zeena Schreck, cĂłrka Antona Szandora LaVeya („Zeena Schreck interview on KJTV”, Radio Werewolf Youth Party, YouTube.com, watch?v=tgHCCgPOpFM). Dla satanistĂłw czart to przyjaciel, nie potwĂłr, choĂŚ uznaje siĂŞ go wy³¹cznie za archetyp, konstrukt kulturowy. Jak pisaÂł lewicowy aforysta StanisÂław Jerzy Lec: „W piekle diabeÂł jest postaciÂą pozytywnÂą”. I dlatego piosenka „Lucifer” moÂże budziĂŚ niepokĂłj czĂŞÂści odbiorcĂłw.

[5] Trzeba przyznaĂŚ, Âże romantyczna wizja Szatana jako UpadÂłego AnioÂła jest w gotyku szalenie popularna. Tandetny kawaÂłek „Lucifer” formacji Blutengel, ktĂłry omawiaÂłam w przypisie czwartym, to tylko wierzchoÂłek gĂłry lodowej. Takich piosenek jest znacznie, znacznie wiĂŞcej. IstniejÂą nawet utwory, w ktĂłrych ludzie – z natury niedoskonali – sÂą przyrĂłwnywani do upadÂłych anio³ów (przykÂład: „Fallen Angel” austriackiego duetu L’Ame Immortelle). PostaĂŚ podobna do UpadÂłego AnioÂła zdobi okÂładkĂŞ CD „Lichtgestalt” mojej umiÂłowanej Lacrimosy. TendencjĂŞ do eksponowania tego symbolu moÂżna ponadto zaobserwowaĂŚ w rocku/metalu symfonicznym, gatunku nagminnie mylonym z gotykiem. Holenderka Sharon den Adel pyta w jednej z wykonywanych przez siebie piosenek: „UpadÂły Aniele, powiedz mi, dlaczego? Co jest przyczynÂą, cierĂą w twoim oku?” (Within Temptation - „Angels”). Finka Tarja Turunen Âśpiewa: „O, Panie, dlaczego anioÂły upadajÂą pierwsze?” (Nightwish - „Angels Fall First”) i „AnioÂły, one upadajÂą pierwsze, ale ja wci¹¿ tutaj jestem” (Nightwish - „End of All Hope”). Motyw UpadÂłego AnioÂła bez trudu znajdziemy w teledysku „Amaranth”, jednym z pierwszych wideoklipĂłw Nightwisha nakrĂŞconych z udziaÂłem nowej wokalistki, Szwedki Anette Olzon (to byÂło dekadĂŞ temu, teraz w NW wystĂŞpuje Holenderka Floor Jansen). NiektĂłrzy melomani twierdzÂą, Âże UpadÂły AnioÂł pojawia siĂŞ teÂż w filmiku „Fire and Ice” Within Temptation. Ja nie do koĂąca zgadzam siĂŞ z tÂą interpretacjÂą (chociaÂż na poczÂątku materiaÂłu sÂłychaĂŚ odgÂłos grzmotu, sygnaÂł Lucyfera). Moim zdaniem, „Fire and Ice” to pesymistyczna przerĂłbka historii Joanny d’Arc zawierajÂąca feministyczne przesÂłanie pt. „KoÂśció³ rzymskokatolicki podcina kobietom skrzydÂła”. Skoro juÂż rozmawiamy o tej produkcji… Jest w niej coÂś, co powinno zaalarmowaĂŚ katolickich tradycjonalistĂłw. Otó¿ w pierwszym ujĂŞciu widzimy m.in. ukrzyÂżowanego Chrystusa wiszÂącego w powietrzu, jakby na niewidzialnym krzyÂżu. A kto siĂŞ boi krzyÂża? OczywiÂście, diabeÂł. SkÂłonnoœÌ do eksperymentowania z krzyÂżem i ukrzyÂżowanym Chrystusem ma rĂłwnieÂż Jorge Mario Bergoglio, co bywa traktowane jako dowĂłd na to, iÂż jest on antypapieÂżem rozpracowujÂącym KrK od wewnÂątrz. DuÂżo o tym napisali Bernard Teolog i jego przenikliwi komentatorzy na blogu Franciszekfalszywyprorok.wordpress.com.

[6] Andy i Larry Wachowscy to obecnie Lilly i Lana Wachowskie.

[7] Na tym polu wybija siĂŞ niemiecki zespó³ Umbra et Imago, ktĂłrego widowiskowe koncerty stanowiÂą przykÂład degeneracji sztuki wspó³czesnej (ot, libertynizm uzasadniany ideologiÂą rozszerzonego freudyzmu). Podczas tych „woÂłajÂących o pomstĂŞ do nieba” performansĂłw pokazywane sÂą widzom kobiety bez majtek i/lub bez stanikĂłw, autentyczne czynnoÂści seksualne nieoszczĂŞdzajÂące genitaliĂłw, a przede wszystkim – wymyÂślne akty sadomasochizmu z zastosowaniem groÂźnie wyglÂądajÂących akcesoriĂłw. Do tego dochodzÂą ryzykowne efekty pirotechniczne, lateksowe kostiumy dla fetyszystĂłw i ogĂłlna atmosfera zdziczenia obyczajĂłw (choĂŚby wulgarne, agresywne gesty lidera kapeli). A to wszystko przy dÂźwiĂŞkach dobrej muzyki gothic metalowej, ktĂłrÂą zapewne udaÂłoby siĂŞ wypromowaĂŚ bez przekraczania granicy miĂŞdzy erotykÂą a pornografiÂą. UwaÂżam, Âże naleÂży doÂłoÂżyĂŚ wszelkich staraĂą, aby na tego typu imprezy nie wpuszczano/posyÂłano nieletniej mÂłodzieÂży. Czy chcielibyÂśmy, Âżeby mÂłodzi, zagubieni, nieuformowani ludzie oglÂądali wiszÂącÂą do gĂłry nogami, bitÂą w poÂśladki niewiastĂŞ ze ÂświeczkÂą i zimnymi ogniami w pochwie? Chyba nie... ProszĂŞ potraktowaĂŚ moje ostrzeÂżenie powaÂżnie, gdyÂż grupa Umbra et Imago czĂŞsto wystĂŞpuje na mrocznych festiwalach (Wave-Gotik-Treffen, M’era Luna, Castle Party) obok mniej kontrowersyjnych formacji muzycznych. Ech, to sÂą wÂłaÂśnie te sÂłynne „gotyckie sprzecznoÂści”! Raz mamy do czynienia z rzeczami piĂŞknymi, rozsÂądnymi i podniosÂłymi, a innym razem – z ich zupeÂłnymi przeciwieĂąstwami! Kto pragnie sÂłuchaĂŚ gotyku, ten musi siĂŞ z tym oswoiĂŚ. W zespole Umbra et Imago najwaÂżniejszymi osobami sÂą Peter Manuel Munz pseud. „Mozart” i Madeleine Le Roy (na 99,9% ma³¿eĂąstwo, oboje sadyÂści [?] o „zakazanych mordach”). On jest g³ównym wokalistÂą i mĂłzgiem caÂłego projektu, ona zaÂś pracuje dodatkowo jako domina. Nie wiem, czy takÂą kobietĂŞ moÂżna nazwaĂŚ prostytutkÂą, ale ewidentnie jest to jakaÂś forma „sexworkingu”. W Niemczech obowiÂązuje liberalne prawo dotyczÂące pikantnego biznesu, dlatego owa „artystka” ÂśmiaÂło reklamuje swoje usÂługi na wÂłasnej stronie internetowej. Oferta Madeleine, opatrzona numerem telefonu i adresem e-mailowym, obejmuje umiarkowane Âświadczenia z zakresu praktyk BDSM. Kobieta zastrzega, Âże moÂże czegoÂś odmĂłwiĂŚ, jeÂśli nie jest to zgodne z „jej skÂłonnoÂściami” (sic!). Ciekawe, ilu klientĂłw Le Roy to fani muzyki Umbra et Imago? Z innej beczki: wspomniaÂłam wczeÂśniej o festiwalu Wave-Gotik-Treffen. Warto wiedzieĂŚ, Âże w 2015 roku zaÂśpiewaÂła na tej imprezie Zeena Schreck, cĂłrka Antona Szandora LaVeya, o ktĂłrej wzmiankowaÂłam w przypisie czwartym. Jaki ten Âświat jest maÂły, no nie? AÂż chce siĂŞ krzykn¹Ì: sami swoi! A teraz smaczek socjolingwistyczny. W polskojĂŞzycznej Wikipedii wystĂŞpy Umbra et Imago zostaÂły zdefiniowane jako „nietuzinkowe koncerty” (wyraÂżenie raczej pochlebne). W anglojĂŞzycznej Wikipedii okreÂśla siĂŞ je mianem „fantazyjnych koncertĂłw” („fancy concerts”) i „niesÂławnych pokazĂłw scenicznych” („their stage shows are still infamous” - „ich pokazy sceniczne wci¹¿ sÂą niesÂławne”). Zachodniacy majÂą sÂłusznoœÌ.


ANEKS 1.
Within Temptation,
feminizm i New Age

Na bezustanne przedstawianie – w dzieÂłach Within Temptation – mĂŞÂżczyzn jako oprawcĂłw niewiast i dziatek zwrĂłciÂł uwagĂŞ popkulturowy serwis Tvtropes.org. OprĂłcz teledysku „Fire and Ice” sÂą jeszcze wideoklipy „Angels” i „Frozen” oraz czarno-biaÂła krĂłtkometra¿ówka „Triplets”. W tĂŞ konwencjĂŞ wpisujÂą siĂŞ ponadto „The Howling” (wersja z 2007 roku) i „Paradise (What About Us?)”, albowiem kobiety i dzieci cierpiÂą wskutek mĂŞskich wojen. Wszelka agresja niefacetĂłw wobec facetĂłw jest w produkcjach WT ukazywana jako zÂło konieczne lub zrozumiaÂła zemsta („Angels”, „Frozen”, „Triplets”, krĂłtkometra¿ówka „Mother Maiden”, krĂłtkometra¿ówka i teledysk „Sinead”, oba warianty wideoklipu „What Have You Done?”). Portal Tvtropes.org uznaje to za ra¿¹cÂą stronniczoœÌ, androfobiĂŞ i moralnoœÌ Kalego. WedÂług mnie, twĂłrczoœÌ Within Temptation nawiÂązuje do znanej antropologom spoÂłecznym dychotomii „mĂŞÂżczyzna-kultura, kobieta-natura”, przy czym zÂła kultura prĂłbuje ujarzmiĂŚ dobrÂą naturĂŞ. W teledysku „Paradise…” niewiasty doprowadzajÂą do odrodzenia siĂŞ przyrody zniszczonej podczas konfliktu atomowego. TryumfujÂąc, splatajÂą dÂłonie niczym w feministycznym dramacie kinowym „Thelma i Louise” Ridleya Scotta. W piosence „Mother Earth” - „Matka Ziemia” (ktĂłra nosi wszelkie znamiona manifestu zespoÂłu!) przyroda zostaje opisana jako wszechpotĂŞÂżna wÂładczyni zagraÂżajÂąca kruchej cywilizacji. „Ona rzÂądzi aÂż do koĂąca czasu, daje i odbiera. Ona rzÂądzi aÂż do koĂąca czasu, chodzi wÂłasnymi drogami” - Âśpiewa Sharon den Adel.

MĂłwiÂąc wprost: we WszechÂświecie wszystko zaleÂży od natury, ktĂłra jest rodzaju ÂżeĂąskiego, a nie np. od Boga, ktĂłry w chrzeÂścijaĂąstwie jest rodzaju mĂŞskiego. Czy to niewinna poetyzacja ateizmu, deizmu, Âświeckiego humanizmu? A moÂże Wicca lub New Age (Era Wodnika usiÂłujÂąca pogrzebaĂŚ ErĂŞ Ryb)? Na okÂładce brytyjskiej edycji kr¹¿ka „Mother Earth” widniejÂą m.in. znaki Zodiaku. Grupa Within Temptation ma teÂż w swoim repertuarze miÂłosny kawaÂłek „Aquarius” - „Wodnik”. Oto co na jego temat napisaÂła pewna Internautka: „Aquarius wcale nie odnosi siĂŞ do Roberta [gitarzysty, partnera Âżyciowego wokalistki – przypis NJN] i Sharon. SwojÂą drogÂą, oni nie sÂą ma³¿eĂąstwem, Robert z kolei urodziÂł siĂŞ 2 stycznia i jest KozioroÂżcem” (Nessa25, Tekstowo.pl). Dla sprawiedliwoÂści naleÂży odnotowaĂŚ, Âże nie wszystkie teledyski WT ociekajÂą mizoandriÂą. Gdy mĂŞÂżczyÂźni siĂŞ nie wychylajÂą, sÂą przedstawiani z niekwestionowanÂą ÂżyczliwoÂściÂą. PrzykÂładowo, filmik „Dangerous” wyraÂża podziw dla Norwega uprawiajÂącego sporty ekstremalne (Skandynawowie sÂłynÂą z feministycznych poglÂądĂłw, uchodzÂą wrĂŞcz za forpocztĂŞ spoÂłeczeĂąstwa matriarchalnego, dyskryminujÂącego facetĂłw). Jest on bohaterem pozytywnym, gdyÂż kocha przyrodĂŞ i liczy siĂŞ z jej prawami, choĂŚby grawitacjÂą. Bohater wideoklipu korzysta ze skafandra i spadochronu, a zatem bawi siĂŞ w granicach przez naturĂŞ wyznaczonych. Sharon den Adel ma wizerunek „prawdziwej kobiety” i jest matkÂą trojga dzieci, co znowu wzbudza skojarzenia z ezoterycznÂą koncepcjÂą „ÂświĂŞtej kobiecoÂści” – animÂą, pierwiastkiem ÂżeĂąskim, postaciÂą Lilith. Wspomniana niewiasta (wywodzÂąca siĂŞ z Âżydowsko-arabskiego folkloru) to pierwsza Âżona Adama, partnerka Szatana, matka zÂłych duchĂłw, ikona feminizmu i satanistyczna odpowiedniczka NajÂświĂŞtszej Maryi Panny.

W jednej z wersji teledysku „What Have You Done?” Sharon uprawia seks z mĂŞÂżczyznÂą jako osoba dominujÂąca, a potem jej kochanek okazuje siĂŞ niebezpiecznym, impulsywnym, rozchwianym emocjonalnie szowinistÂą. Wszystko ukÂłada siĂŞ w logicznÂą caÂłoœÌ, czyÂż nie? Aha, jeszcze jedno. Piosenka „What Have You Done?” zostaÂła nagrana z goÂścinnym udziaÂłem Keitha Caputo, ktĂłry obecnie jest MinÂą Caputo. Zaraz po swojej tranzycji Mina oznajmiÂła na Twitterze: „Transseksualistki M/K, takie jak ja, sÂą kobietami, ktĂłre rezygnujÂą z mĂŞskiego uprzywilejowania na rzecz kobiecoÂści! ZagraÂżajÂą patriarchatowi!” („Male to female transsexuals like me are the women who give up male privilege for femininity! Threaten the patriarchy!” – cyt. za: Nme.com). Przypadek Miny wydaje siĂŞ kÂłopotliwy z punktu widzenia kultu Matki Ziemi, poniewaÂż pÂłeĂŚ psychiczna (toÂżsamoœÌ pÂłciowa) to jedno, pÂłeĂŚ kulturowa (rola pÂłciowa) to drugie, a pÂłeĂŚ biologiczna (chromosomy, anatomia) to trzecie. Na poziomie psychicznym i kulturowym (gender identity, gender role) Caputo jest kobietÂą, lecz na poziomie biologicznym (sex) pozostaje mĂŞÂżczyznÂą. Ewidentny spĂłr kultury z naturÂą. ProszĂŞ nie zrozumieĂŚ mnie opacznie: akceptujĂŞ MinĂŞ jako wyoutowanÂą transkobietĂŞ. Zdumiewa mnie tylko fakt, Âże osoba transpÂłciowa, ktĂłra najpewniej od lat planowaÂła kuracjĂŞ hormonalnÂą, zgodziÂła siĂŞ wystÂąpiĂŚ z kapelÂą gÂłoszÂącÂą poglÂądy typu „bezuÂżytecznym jest pytanie, dlaczego nie moÂżesz jej [przyrody - przypis NJN] kontrolowaĂŚ”. PrzywoÂłane sÂłowa pochodzÂą z hymnu „Mother Earth”.

ZespoÂłu Within Temptation sÂłucham od 2005 roku, ale dopiero teraz ogarnĂŞÂłam jego dorobek prawÂą pó³kulÂą mĂłzgowÂą. A powinnam tak zawsze, bo jestem leworĂŞczna i niektĂłre horoskopy przyporzÂądkowujÂą mojÂą datĂŞ urodzenia – 19 lutego 1991 roku – do znaku Wodnika (lecz inne do znaku Ryb)! „Znak ten jest przypisywany osobom urodzonym w czasie obserwowania SÂłoĂąca w tym znaku, to znaczy na odcinku ekliptyki pomiĂŞdzy 300 a 330 stopniem dÂługoÂści ekliptycznej. Wypada to miĂŞdzy 19/20 stycznia a 18/19 lutego – dokÂładne ramy czasowe zale¿¹ od rocznika. Czasem przyjmuje siĂŞ umowne granice – wedÂług Evangeline Adams (1868-1932) byÂł to okres miĂŞdzy 21 stycznia a 20 lutego. Znak Wodnika przypisuje siĂŞ rĂłwnieÂż osobom urodzonym w trakcie wschodzenia tego znaku” (ÂźrĂłdÂło: polskojĂŞzyczna Wikipedia). Wedle portalu Astrolog.pl, jestem Rybami, ale gdybym przyszÂła na Âświat kilka godzin wczeÂśniej, byÂłabym Wodnikiem. Dlaczego? PoniewaÂż w 1991 roku zmiana znaku z Wodnika na Ryby nastÂąpiÂła 19 lutego o godzinie 4:58 (ja siĂŞ urodziÂłam grubo po 9:00). CzujĂŞ, Âże antagonizm miĂŞdzy ErÂą Wodnika a ErÂą Ryb dotyczy mnie osobiÂście. Bardzo to gotyckie. Stereotypowy Wodnik jest indywidualistÂą i innowatorem, czÂłowiekiem obdarzonym wysokÂą inteligencjÂą i nieprzeciĂŞtnÂą intuicjÂą (patrz: Juliusz Verne). Osobnik spod znaku Ryb to melancholik i cierpiĂŞtnik, ktĂłry posiada artystycznÂą duszĂŞ i romantyczny ÂświatopoglÂąd (patrz: ZdzisÂław BeksiĂąski). Wodnik, Ryby – jedno i drugie kojarzy siĂŞ z wodÂą! A ja od dziecka mam przechlapane, gdyÂż nie potrafiĂŞ zwiĂŞÂźle odpowiedzieĂŚ na pytanie: „Jaki masz znak Zodiaku?”.

PS. Przypominam, ¿e od d³u¿szego czasu zespó³ Within Temptation nie ma nic wspólnego z gotykiem. Grupa zaczê³a swoj¹ karierê od gothic metalu i doom metalu, jednak póŸniej posz³a w kierunku rocka/metalu symfonicznego. Formacja z p³yty na p³ytê staje siê coraz bardziej komercyjna i popowa.


ANEKS 2.
Lacrimosa, obÂłuda religijna
i saga rodziny BischoffĂłw

JeÂżeli kogoÂś zaintrygowaÂły teologiczno-eklezjalne sekrety Tilo Wolffa, to niech zajrzy do mojego poprzedniego artykuÂłu zatytuÂłowanego „Lacrimosa. Gothic metal i KoÂśció³ Nowoapostolski”. Tekst jest ogĂłlnodostĂŞpny online (Njnowak.tnb.pl). Tych, ktĂłrzy juÂż znajÂą Ăłw materiaÂł, informujĂŞ o kilku nowych ustaleniach. Po pierwsze: dwa miesiÂące po opublikowaniu – w ramach solowego projektu Snakeskin – pornograficznych teledyskĂłw „Keep Me Alive” i „Keep Me Alive - DC” Tilo Wolff zamieÂściÂł na Instagramie fotografiĂŞ Biblii otwartej na Psalmie 32 (lacrimosa_official, 13 listopada 2016 roku). Rzeczona pieϝ wychwala Boga za to, Âże jest miÂłosierny i Âłatwo wybacza grzechy pokutnikom. W opisie zdjĂŞcia artysta oÂświadczyÂł: „KaÂżdego dnia, ale szczegĂłlnie w czasach, gdy ludzie zachowujÂą siĂŞ nieludzko i krĂłtkowzrocznie, a potem ledwo znoszÂą skutki swojego zachowania, cieszĂŞ siĂŞ, Âże jestem w stanie ÂżyĂŚ mojÂą wiarÂą! To takie piĂŞkne! ÂŻyczĂŞ Wam spokojnej niedzieli!” („Every day, but especially in times when people behave inhumanly and short-sightedly and then barely endure the results of their behavior, I am glad to be able to live my faith! So very beautiful! I wish you a peaceful Sunday!”). Hipokryzja. CzegoÂś takiego nie powstydziÂłby siĂŞ ÂŚwiĂŞtoszek z komedii Moliera.

Po drugie: w serwisie YouTube.com moÂżna znaleŸÌ filmik z 2013 roku, w ktĂłrym Tilo Wolff gawĂŞdzi z mÂłodÂą fankÂą w drzwiach jakiegoÂś hotelu (nagranie zostaÂło zarejestrowane w Argentynie, czyli w Ameryce ÂŁaciĂąskiej, gdzie nasz ulubieniec zrobiÂł najwiĂŞkszÂą karierĂŞ. „Lacrimosa en Rosario 2013 - Charlando con Tilo en la puerta del hotel”, Yamil Jose Anello, user/YamWt, watch?v=V8_NGIjJhyI). Kiedy rozmowa schodzi na tematy filozoficzne, wokalista popada w samozachwyt: „ChodzĂŞ do koÂścioÂła, jestem bardzo religijny”, „Moja wiara w Boga jest nawet silniejsza niÂż moja wiara w muzykĂŞ” („I go to church, I’m very religious”, „My belief in God is even stronger than my belief in music”). Przez caÂły czas kopci jak smok. Wypada odnotowaĂŚ, Âże zanim Niemiec rozpoczyna konwersacjĂŞ z LatynoskÂą, w rozmowie z kimÂś innym uÂżywa wulgaryzmu „f**k”. Czy to jest sÂłownictwo godne ksiĂŞdza nowoapostolskiego?

Po trzecie: uwaÂżnie przyjrzaÂłam siĂŞ okÂładce kasety „Clamor” z 1990 roku. Widnieje na niej zdjĂŞcie 18-letniego Wolffa, ktĂłry wyglÂąda jak androgyniczny demon, a jego nastroszone wÂłosy imitujÂą rogi Baphometa. ChÂłopak ma splecione – jakby do modlitwy – dÂłonie, ale jednÂą z nich pokazuje gest „mano cornuta”. Za plecami mÂłodzieĂąca wisi marmurowa pÂłyta pamiÂątkowa, na ktĂłrej wyryto m.in. nazwiska „Benedict Bischoff” i „Dorothea Frey”. Osoby te zmarÂły w XIX wieku (chyba w latach 1836 i 1834; nie widzĂŞ dokÂładnie). CzyÂżby dalecy krewni artysty? PotwierdzaÂłoby to mojÂą hipotezĂŞ, zgodnie z ktĂłrÂą matka Tilo pochodziÂła z rodziny BischoffĂłw. Kim byli Benedict (Benedikt) Bischoff i Dorothea Frey? ÂŻmudne googlowanie doprowadziÂło mnie do wniosku, Âże mogli to byĂŚ dawni bogacze/arystokraci, czÂłonkowie rodu zwiÂązanego z Riehen – szwajcarskÂą gminÂą, w ktĂłrej mieszka i pracuje Tilo Wolff. Bischoffowie przez wieki zajmowali siĂŞ biznesem, zostajÂąc kupcami i fabrykantami. Przedstawiciele tego klanu byli nawet wspó³wÂłaÂścicielami eleganckiego parku i wytwornego paÂłacyku w Riehen (Sarasinpark, Villa Wenkenhof). Fragmenty teledysku „Nach dem Sturm” Lacrimosy, opublikowanego 23 sierpnia 2017 roku, prawdopodobnie byÂły krĂŞcone na terenie majÂątku Wenkenhof. Zgadza siĂŞ wystrĂłj prezentowanych komnat, obrazy, drzwi, Âżyrandol, a takÂże krzaki, rzeÂźby i oczko wodne na zewnÂątrz budynku (Beat-ernst-basel.ch/Wenkenhof?PHPSESSID=51032ece4f91426b209777f8146ef41f).

O dziejach rodu BischoffĂłw moÂżna poczytaĂŚ w artykule „Die Sarasinschen Guter in Riehen”, ktĂłry zostaÂł wydrukowany w 1966 roku na Âłamach periodyku „Basler Zeitschrift fur Geschichte und Altertumskunde”. Cyfrowa kopia materiaÂłu jest dostĂŞpna w formacie PDF na stronie E-periodica.ch. Inny tekst, do ktĂłrego warto dotrzeĂŚ: „Von den Sarasinschen Gutern in Riehen und ihren Bewohnern” autorstwa Fritza Lehmanna (Riehener-jahrbuch.ch). ZachĂŞcam ponadto do sprawdzenia haseÂł „Wenkenhof” i „Sarasinpark” w niemieckojĂŞzycznej Wikipedii. „Das Wenkengut blieb nach Zaslins Tod zum Teil bis 1931 in Besitz der mit ihm verwandten Familien Merian, Bischoff und Burckhardt” (wiki/Wenkenhof), „Zeitweise besass der Basler Stadtratsprasident Hieronymus Bischoff, der ab 1852 erster Prasident des Riehener Diakonissenhauses war, das Elbs-Birrsche Landgut” (wiki/Sarasinpark).

Ursula z BischoffĂłw Wolff odeszÂła pod koniec wakacji 2017 roku. Smutne uroczystoÂści pogrzebowe odbyÂły siĂŞ 26 sierpnia w Bazylei. PochĂłwek miaÂł miejsce 28 sierpnia w Riehen. WziĂŞli w nim udziaÂł: m¹¿ zmarÂłej (Friedrich Wolff), dzieci wraz ze swoimi rodzinami, siostra Barbel oraz szwagier Wilhelm Leber. Ten ostatni to byÂły G³ówny ApostoÂł – duchowy przywĂłdca – KoÂścioÂła Nowoapostolskiego. A zatem Tilo Wolff miaÂł kiedyÂś wujka na stanowisku „papieÂża” Neuapostolische Kirche! SkÂąd informacje o zgonie, pogrzebie i pochĂłwku Ursuli? Z newsa „Abschied von unserer Glaubensschwester Ursula Wolff” (Riehen.nak.ch). ÂŚmierĂŚ w rodzinie to przeraÂżajÂąca sprawa, ale Âżycie pozostaÂłych czÂłonkĂłw familii toczy siĂŞ dalej. 10 wrzeÂśnia 2017 roku Tilo byÂł widziany w Reinach podczas religijnych obchodĂłw Dnia Dziecka („Kindertag 2017 im Bezirk Basel”, Bezirk-basel.nak.ch).

Lider Lacrimosy doœÌ czĂŞsto ma do czynienia z dzieĂŚmi, co zapewne wynika z faktu, Âże sam jest ojcem dwĂłch chÂłopcĂłw – Tristana Alexandra i Tiziana Immanuela. Wiem o tym z wirtualnego wydania pisemka „Riehener Zeitung” (Eleonore Spiniello-Behret, „Aufnahme in das Burgerrecht der Gemeinde Riehen”, 29 kwietnia 2016 roku, Riehener-zeitung.ch). ZnalazÂłam tam bowiem sÂłowa: „Wolff, Wolf-Tilo, deutscher Staatsangehoriger mit seiner Ehefrau, Wolff geb. Nurmi, Anne Marjaana, finnische Staatsangehorige, und die Kinder, Wolff, Tristan Alexander, Wolff, Tizian Immanuel, finnische Staatsangehorige”. Cytowany urywek udowadnia przy okazji, Âże Anne Nurmi jest wspó³ma³¿onkÂą („ehefrau”) owego dwulicowego kapÂłana o czarno-biaÂłych wÂłosach. Formalnie, w Âświetle prawa, kobieta nazywa siĂŞ Anne Wolff.


Lacrimosa (Niemiec Tilo Wolff
i Finka Anne Nurmi) na Âżywo w 2000 r.
OgĂłlne wraÂżenie: Werter i Lotta,
ewentualnie Gustaw i Maryla. :-)

„Kabinett Der Sinne” (z pÂłyty „Inferno”, 1995)
https://www.youtube.com/watch?v=yWaEn6ic3bs

„Am Ende Stehen Wir Zwei” (z pÂłyty „Elodia”, 1999)
https://www.youtube.com/watch?v=VDrimgTQkRU

„Stolzes Herz” (z singla „Stolzes Herz”, 1996)
https://www.youtube.com/watch?v=s2SKpjs_oXc

* * *

Lacrimosa - „Nach dem Sturm” (2017)
[czy w niektĂłrych ujĂŞciach widaĂŚ willĂŞ Wenkenhof?
Ha! Ja siĂŞ nie dziwiĂŞ, Âże to siĂŞ podoba Latynosom,
sentymentalnym wielbicielom Âłzawych telenowel!]
https://www.youtube.com/watch?v=XAeX-Ib3IW8

Lacrimosa - „Sanctus” (1999)
[po³¹czenie metalu z muzyk¹ powa¿n¹]
https://www.youtube.com/watch?v=Zi98GzYHKoI

* * *

L’Ame Immortelle - „5 Jahre” (2004)
[lubiĂŞ ten austriacki teledysk!
To jest wÂłaÂśnie „cywilizacja
taĂączÂąca na wÂłasnym grobie”.
DuÂżo tu rĂłwnieÂż nawiÂązaĂą
do Romantyzmu i Fin de Siecle]
https://www.youtube.com/watch?v=5D30kYmf-rw

Liv Kristine & Michelle Darkness - „Love Decay” (2014)
[NorweÂżka i Niemiec; komentarz taki jak do „5 Jahre”]
https://www.youtube.com/watch?v=QdHG-gnVZPc

* * *

Blutengel & Meinhard - „Kinder der Sterne” (2015)
[elektroniczny/industrialny „gothic pop” z Dojczlandu.
Teoretycy spiskowi! UwaÂżajcie na symbole Illuminati
i kontroli umysÂłu Monarch/MK-ULTRA!]
https://www.youtube.com/watch?v=NTiaCV47-bw

Blutengel - „Lucifer” (2007)
[kawaÂłek analizowany w przypisie czwartym]
https://www.youtube.com/watch?v=u4ESaFJ20SA

* * *

XIII. Stoleti - „Elizabeth” (1998)
[najwiĂŞkszy przebĂłj czeskiego Dark Independent]
https://www.youtube.com/watch?v=ksB0ep6bP7w

XIII. Stoleti - „Transilvanian Werewolf” (1996)
[znakomity utwĂłr, serdecznie polecam!]
https://www.youtube.com/watch?v=JJ8tkq9bv2o

* * *

Xmal Deutschland - „Mondlicht” (1984)
[muzyka postpunkowa, protogotycka.
Ojczyzna formacji: jak sama nazwa wskazuje]
https://www.youtube.com/watch?v=1_1FHvLxeA4

* * *

Christian Dorge - „Mystische Rosenmadonna” (1992)
[niemieckie dark wave; Âśpiewa 20-letni Tilo Wolff]
https://www.youtube.com/watch?v=gifHf1y88fc

Switchblade Symphony - „Clown” (1995)
[hipnotyzujÂące dark wave ze StanĂłw Zjednoczonych.
Uwaga, konspiracjoniÂści! Wideoklip jest przepeÂłniony
symbolami kontroli umysÂłu Monarch/MK-ULTRA!]
https://www.youtube.com/watch?v=A3dEWeu7aII

* * *

Umbra et Imago - „The Animal’s Blues” (2017)
[skandaliÂści zza Odry ocieplajÂą swĂłj wizerunek?
Promocja praw zwierzÂąt i marksistowska troska o ubogich
(Madeleine Le Roy popiera socjalistycznÂą Die Linke):
„Nie masz ziemi, praw i nie moÂżesz mĂłwiĂŚ”,
„Nie masz pieniĂŞdzy, praw i nie moÂżesz mĂłwiĂŚ”,
„Pierwsze sÂą pieniÂądze, a drugie – moÂże –
prawa czÂłowieka dla bogatych ludzi”.
Absolutnie nic zdroÂżnego w sensie obyczajowym!]
https://www.youtube.com/watch?v=F8N3_Q3In0Y

Umbra et Imago - „Viva Vulva” (2015)
[teledysk tylko dla widzĂłw dorosÂłych]
https://www.youtube.com/watch?v=gm45qVZf3wk

Umbra et Imago - „Milch” (1998)
[live 1999; materia³ wy³¹cznie dla (zalogowanych) doros³ych.
„Mozart” prezentuje typowo sadystyczne wzorce zachowaĂą]
https://www.youtube.com/watch?v=V4wNwb1IQvA

* * *

Within Temptation - „Fire and Ice” (2011)
[holenderski rock/metal symfoniczny.
W wideoklipie: zÂła Era Ryb, czas chrzeÂścijaĂąstwa]
https://www.youtube.com/watch?v=ve2pS-jxXz0

Within Temptation - „Mother Earth” (2002)
[holenderski rock/metal symfoniczny.
W wideoklipie: dobra Era Wodnika, czas New Age]
https://www.youtube.com/watch?v=reGlno9aUpw